De ‘gouwe ouwe’ doen het nog goed

Nederlandse openbare apotheken verstrekten in 2015 ruim 8,5 miljard standaarddagdoseringen (DDD) aan geneesmiddelen. 66% van die DDD’s betreffen geneesmiddelen waarvan de werkzame stof meer dan 25 jaar geleden op de Nederlandse markt is geïntroduceerd. Onder introductie verstaat de SFK hier dat op ATC5-niveau een werkzame stof, of een combinatie van werkzame stoffen, voor het eerst in Nederland als  geneesmiddel is geregistreerd. Daardoor tellen ook de geneesmiddelen waarvan later een andere variant met dezelfde werkzame stof op de markt wordt gebracht mee bij het jaar waarin die werkzame stof voor het eerst als geneesmiddel is geregistreerd.

Topjaar

Maagzuurremmer omeprazol is in ons land het meest gebruikte geneesmiddel. Uitgedrukt in  hoeveelheid verstrekte DDD’s komt het aandeel van omeprazol uit op 5,2% van alle in 2015 verstrekte geneesmiddelen samen. De eerste registratie van een geneesmiddel met omeprazol vond plaats in 1988 (Losec). Door de gehanteerde methodiek tellen ook de veel later geïntroduceerde Losec Mups mee bij dat jaar. Ook nummer drie van de meest gebruikte middelen, cholesterolverlager simvastatine, is in Nederland in 1988 geïntroduceerd. Het middel is goed voor 4,1% van alle DDD’s. 1988 is daarmee het meest succesvolle registratiejaar voor de geneesmiddelen die in 2015 werden verstrekt. Van 10,8% van alle geneesmiddelen die vorig jaar zijn verstrekt vond de eerste introductie van de werkzame stof in 1988 plaats.

Anticonceptiva

De orale anticonceptiva die bestaan uit een vaste combinatie van levonorgestrel en  ethinylestradiol, werden vorig jaar op basis van DDD’s op omeprazol na het meest gebruikt. De eerste registratie van een combinatie van deze werkzame stoffen vond in 1970 plaats. Dit waren de eerstegeneratiepillen Stederil D en Microgynon 50. Ook de later geïntroduceerde tweede-generatiepillen met levonorgestrel en ethinylestradiol – met vooral minder ethinylestradiol – hebben dezelfde ATC5-code (G03AA07) en tellen mee bij 1970. Alles bij elkaar zijn ze goed voor 4,8% van alle DDD’s.
Acetylsalicylzuur wordt momenteel vooral in lage doseringen gebruikt als trombocytenaggregatieremmer (TAR), maar daarvóór al geruime tijd in hogere doseringen als pijnstiller. Het als TAR geregistreerde acetylsalicylzuur telt mee bij het oorspronkelijke registratiejaar van de werkzame stof als pijnstiller (1968). Precies hetzelfde geldt voor carbasalaatcalcium (Ascal). Beide zijn samen goed voor 4,0% van de DDD’s.
Bètablokker metoprolol (introductiejaar 1975) heeft vrijwel evenveel gebruikers als  omeprazol en simvastatine, maar het aandeel in DDD’s ligt op ‘maar’ 2%. De dosering per
dag voor metoprolol is in verhouding lager dan voor omeprazol en simvastatine. Voor foliumzuur (als geneesmiddel geregistreerd in 1981) geldt met een DDD-aandeel van 2,1% het omgekeerde.

Figuur 1: Cumulatieve verdeling van de in 2015 verstrekte DDD’s naar introductiejaar (voor of in 2015 = 100%).

Periode tussen 1985 en 1990 kent veel succesvolle introducties