Begrippenlijst

Klik op één van onderstaande begrippen voor de door SFK gehanteerde definitie.

Aflevering

Een door de apotheek (op recept) verstrekte hoeveelheid van een genees- of hulpmiddel (zie ook voorschrift).

AGB-code

Declaratiecode van de praktijk van een zorgverlener (huisarts, apotheek, specialist, ziekenhuis) beheerd door Vektis.

Apotheekbezoekers

Het aantal verschillende mensen waarvan in de apotheek in een bepaalde periode zorgactiviteiten en/of verstrekkingen van genees- en/of hulpmiddelen zijn geregistreerd. De SFK registreert deze gegevens op basis van het intern patiëntnummer uit het apotheeksysteem gecombineerd met het AGB-nummer van de apotheek.

Apotheekvergoeding

De vergoeding van de apotheker voor de geleverde diensten; wordt gevormd door de receptregelvergoeding voor WTG-geneesmiddelen en de marge voor niet-WTG-geneesmiddelen. Tot september 2003 vormde ook de stimulans onderdeel van de apotheekvergoeding.

ATC classificatiesysteem

Anatomical, Therapeutical and Chemical

Dit is een hiërarchisch opgebouwd classificatiesysteem, dat beheerd wordt door de WHO. Bij deze indeling van geneesmiddelen wordt eerst gelet op anatomie, vervolgens op therapie en tenslotte op chemie. Het systeem kent een indeling op 5 niveaus, die worden aangegeven met cijfers en letters. De totale code voor een geneesmiddel bestaat uit een combinatie van 7 cijfers en letters. Soms heeft een stof meerdere ATC-codes. Dit is het geval wanneer het beschikbaar is in verschillende toedieningsvormen met duidelijk verschillende farmacotherapeutische toepassingen, bijvoorbeeld timoptol in tabletvorm bij hart- en vaataandoeningen en in oogdruppels bij glaucoom. In zeer zeldzame gevallen heeft een stof twee verschillende ATC-codes voor dezelfde toedieningsvorm. Dat is het geval indien twee erg uiteenlopende doseringen worden gebruikt voor uiteenlopende indicaties.

Jaarlijks vindt er door de WHO een actualisatie van het ATC-classificatiesysteem plaats, waarbij nieuwe geneesmiddelen worden ingedeeld, waarbij bestaande geneesmiddelen een andere ATC-code kunnen krijgen en waarbij aan een bestaand geneesmiddel een ATC-code wordt toegekend. De SFK werkt altijd met de actuele ATC-codes, dwz dat de kubussen met terugwerkende kracht worden aangepast.

Een lijst t/m ATC-4 niveau is opgenomen in de gekleurde pagina’s van het IM. De ATC-code(s) van een geneesmiddel staat(n) in het IM direct onder de chemische structuurformule. Bij ieder handelspreparaat hoort slechts één ATC-code. Combinatiepreparaten hebben een aparte ATC-codering.

Raadpleeg de ATC boom.

Biological

Geneesmiddelen waarvan de werkzame stof vervaardigd is door, of afkomstig is van een levend organisme. Ze bestaan uit natuurlijke eiwitten, fragmenten van eiwitten of synthetische peptiden. In Nederland worden ze vooral toegepast voor aandoeningen als reumatoïde artritis, psoriasis, darmontstekingen, kanker, maculadegeneratie.

Biosimilar

Een biosimilar is een biologisch geneesmiddel dat soortgelijk is aan het origineel (biological), waarvan het patent is verlopen.

Claw back

Wettelijk kortingspercentage dat de apotheker tot 2012 verplicht moest doorberekenen in de prijzen van receptgeneesmiddelen (WTG). Dat percentage werd gemaximeerd met een absoluut bedrag per voorschrift. Het bedrag aan claw back mocht niet in rekening worden gebracht bij de patiënt of diens zorgverzekeraar, maar komt voor rekening van de apotheek. De inkoopprijs van een WTG-geneesmiddel minus de claw back is de vergoedingsprijs.

De claw back was een door de overheid ingevoerde regeling ter compensatie van de destijds overmatige kortingen die de apotheken van de leveranciers ontvingen. Tegenwoordig hanteren veel verzekeraars dezelfde methodiek, maar geven zij er een andere naam aan.

Dagen per voorschrift (kuurlengte)

Dit is een maat voor de periode waarvoor de op het recept voorgeschreven hoeveelheid van een geneesmiddel is bedoeld.

DDD

Defined Daily Dose (Standaarddagdosering)

De theoretische hoeveelheid van een geneesmiddel, vastgesteld door de WHO, die door volwassenen per dag voor de hoofdindicatie wordt gebruikt. De feitelijke dosering kan afwijken. Het gebruik van DDD’s maakt het mogelijk om gebruik, kosten en hoeveelheden van verschillende geneesmiddelen (al dan niet binnen een ATC-groep) en van verschillende toedieningsvormen van een zelfde geneesmiddel met elkaar te kunnen vergelijken. Gekoppeld aan die van de ATC-classificatie vindt er jaarlijks door de Nordic Council van de WHO een actualisatie van de DDD’s plaats. De DDD(‘s) van een geneesmiddel staat(n) in het IM direct onder de chemische structuurformule naast de ATC-code(s).

DDD’s per dag

De daadwerkelijk voorgeschreven hoeveelheid geneesmiddel per dag uitgedrukt in DDD’s (= PDD/DDD-ratio, zie ook daar).

DDD’s per voorschrift

Dit is een maat voor de hoeveelheid normdagdoseringen van een geneesmiddel per voorschrift en een resultante van twee belangrijke componenten: de duur waarvoor het geneesmiddel wordt voorgeschreven en de dosering waarin het geneesmiddel wordt voorgeschreven. Indien betrouwbare doseringsgegevens niet voorhanden zijn wordt deze maat gebruikt om toch een indruk te hebben van de lengte van de voorschrijfperiode.

Directe leveringen

Directe of unieke leveringen: Selectieve vorm van distributie van een aantal specifieke geneesmiddelen die slechts door één of enkele apotheken in Nederland worden geleverd.

Eerste voorschrift

Een voorschrift wordt als eerste voorschrift voor een patiënt beschouwd, als aan die patiënt in het half jaar daaraan voorafgaand niet eerder een geneesmiddel met dezelfde ATC5-code is verstrekt.

Eerste uitgifte

Een uitgifte wordt als eerste uitgifte voor een patiënt beschouwd, als aan die patiënt in het jaar daaraan voorafgaand niet eerder een geneesmiddel met dezelfde ATC3- of ATC4-code is verstrekt.
NB. de periode kan per rapportage verschillen.

Gebruiker

Een apotheekbezoeker die uit een bepaalde geneesmiddelengroep een middel gebruikt.

Geneesmiddelkosten

Tenzij anders aangegeven vermeldt de SFK in rapporten en publicaties de kosten tegen vergoedingsprijs van WTG-geneesmiddelen en apotheekinkoopprijs van niet-WTG-geneesmiddelen. Alle kosten gelden exclusief BTW.

Geneesmiddeluitgaven

Bestaan uit geneesmiddelkosten en de apotheekvergoeding.

GPK

De GPK (generieke productcode) is het generieke productniveau. De GPK wordt bepaald door vijf kenmerken: de stof, de sterkte, de farmaceutische vorm, de toedieningsweg en de eenheid van de farmaceutische vorm.

G-Standaard

De geneesmiddelendatabank die wordt beheerd door Z-Index, met hierin alle relevante informatie over geneesmiddelen, medische hulpmiddelen, zelfzorgproducten en homeopathische producten. De G-Standaard wordt niet alleen gebruikt door alle apothekers, maar ook door onder meer alle apotheekhoudende huisartsen, huisartsen en zorgverzekeraars.

GVS

Geneesmiddelenvergoedingssysteem is een systeem waarin de vergoeding van geneesmiddelen wordt geregeld. Niet opgenomen zijn in het GVS betekent geen vergoeding. Er geldt een maximumvergoedingsbedrag per geneesmiddel (GVS-limiet). Overschrijding van deze limiet door de fabrikant/leverancier betekent dat de patiënt het meerdere zelf dient te betalen (GVS-bijdrage). De uitgangspunten van het systeem zijn vastgelegd in de Regeling farmaceutische hulp.

Hoeveelheid

De member "Hoeveelheid" in de inkoopkubus heeft betrekking op de hoeveelheid afgeleverd middel conform de inkoophoeveelheid zoals gedefinieerd in de G-Standaard van Z-Index. Op HPK-niveau komt deze hoeveelheid overeen met de inkoopeenheid van de verstrekte geneesmiddelen. Op een hoger niveau zoals het ATC5-niveau kan het voorkomen dat verschillenden eenheden (stuks, ml, g, mg) bij elkaar opgeteld worden zodat de hoeveelheid op hogere productniveaus een mix kan zijn van verschillende eenheden.

HPK

Handelsproductcode. Handelsproducten zoals de fabrikanten deze in de handel brengen, zijn in de G-Standaard opgenomen als HPK's .

ICPC

International Classification of Primary Care

Dit is een classificatiesysteem voor diagnosen en is ingevoerd om uniformiteit te verkrijgen bij de diagnostiek. Het maakt de koppeling mogelijk tussen de indicatie en de medicatie. Een geneesmiddel kan worden voorgeschreven voor verschillende indicaties. Als de huisarts geautomatiseerd voorschrijft kan in principe indicatiegekoppelde medicatie via het huisartsen informatie systeem (HIS) worden uitgedraaid. Vooralsnog beschikt de apotheek niet over de ICPC-code bij het verstrekken van geneesmiddelen.

IM

Informatorium Medicamentorum

Boek met voor apothekers relevante informatie over geneesmiddelen, dat jaarlijks door de KNMP (WINap) wordt uitgegeven aan alle (zakelijke contributie betalende) apothekers.

Inkoopprijs

De prijs die door de fabrikant of productverantwoordelijke van een geneesmiddel wordt opgegeven en staat geregistreerd in de G-Standaard.

Kompas

Farmacotherapeutisch Kompas: jaarlijkse uitgaven van CvZ (College voor Zorgverzekeringen) met nuttige farmacotherapeutische informatie over geneesmiddelen ten behoeve van voorschrijvers (en afleveraars).

Kosten per DDD

Dit is een maat voor de kosten van een normdagdosering van een geneesmiddel(engroep). Hiermee kan inzicht worden verkregen in de kosten per eenheid geneesmiddel, waardoor een vergelijking kan worden gemaakt tussen relatief dure of juist relatief goedkope geneesmiddelen.

Laagste prijsratio

Op basis van de prescriptiecode in de G-Standaard (de zogeheten PRK) wordt bepaald in hoeverre het prijsniveau van de via de apotheek afgeleverde geneesmiddelen afwijkt van het theoretisch laagste prijsniveau. Een PRK-cluster bestaat uit artikelverpakkingen van geneesmiddelen met dezelfde stof, dezelfde sterkte, dezelfde farmaceutische toedieningsvorm, dezelfde toedieningsweg en – indien van toepassing – dezelfde hulpstoffen en hulpmaterialen. Bij ieder afgeleverd product wordt bepaald tot welk PRK-cluster het behoort. Per PRK-cluster wordt vastgesteld wat het label is met de laagste prijs. Vervolgens wordt berekend hoe de omzet van de apotheek zich verhoudt tot die situatie waarbij steeds het goedkoopste label zou zijn gekozen. Uiteraard heeft het aldus berekende laagste prijsniveau een theoretisch karakter.

Voorbeeld: Een laagste prijsratio van 3% geeft aan dat het gemiddelde prijsniveau van de door uw apotheek verstrekte receptgeneesmiddelen 3% boven het theoretisch laagste prijsniveau ligt.

Marge

Verschil tussen de inkoopprijs en de verkoopprijs van een geneesmiddel zoals geregistreerd in de G-Standaard van Z-Index.

Multisource-geneesmiddelen 

Geneesmiddelen waarvan door twee of meer leveranciers een generieke variant wordt aangeboden. 

Niet-WMG-geneesmiddel

Geneesmiddel dat zonder recept mag worden verkocht. Hiervoor bestaat een andere vergoedingsstructuur dan voor WMG-(=recept)geneesmiddelen.

Normaliseren

Onder normaliseren verstaan we het corrigeren voor praktijkgrootte van de arts naar een praktijk van 1000 patiënten.

Voorbeelden van genormaliseerde maten zijn onder andere het aantal voorschriften per 1000 patiënten, het aantal DDD’s per 1000 patiënten. De SFK en in de meeste gevallen ook de apotheek beschikt niet over het aantal patiënten van een arts. Deze cijfers zijn wel te verkrijgen uit een huisartssysteem en uit de systemen van de zorgverzekeraars.

Passant

Een passant is iemand die in een periode van 2 jaar slechts één voorschrift (ongeacht het geneesmiddel) verstrekt heeft gekregen of eenmalig verschillende voorschriften in maximaal 4 opeenvolgende dagen.

PDD

Prescribed Daily Dose

De gemiddelde hoeveelheid van een geneesmiddel, die de patiënt daadwerkelijk krijgt voorgeschreven, uitgedrukt in dezelfde eenheid als de DDD.

PDD/DDD ratio

Deze verhouding is een maat voor de hoogte van de gemiddelde dosering van een geneesmiddel. Deze ratio is, in tegenstelling tot PDD, aggregeerbaar, zodat voor verschillende geneesmiddelen binnen een ATC-groep kan worden bepaald hoe hoog een voorschrijver gemiddeld doseert.

PRK

De prescriptiecode (PRK-code) die is opgenomen in de G-Standaard wordt door de SFK gebruikt bij het berekenen van de laagste prijsratio. Deze prescriptiecode is ontwikkeld ten behoeve van het elektronisch doorgeven van voorschrijfgegevens tussen artsen en apothekers. Een PRK-cluster bestaat uit artikelverpakkingen van geneesmiddelen met dezelfde stof, dezelfde sterkte, dezelfde farmaceutische toedieningsvorm, dezelfde toedieningsweg en - indien van toepassing - dezelfde hulpstoffen en hulpmaterialen.

Receptregel

Voorschrift
Hieronder wordt verstaan: de hoeveelheid van een geneesmiddel, voorgeschreven door een arts ten behoeve van een patiënt. Zie ook aflevering. Met de termen voorschrift en aflevering wordt vaak hetzelfde bedoeld; ze worden dan ook door elkaar gebruikt. In dit rijtje hoort ook verstrekking thuis.

Receptregelvergoeding

Het bedrag dat de apotheek in rekening mag brengen per verstrekt receptgeneesmiddel.

REI-bestanden

REI = Rapport Externe Integratie
Bestanden volgens afspraken tussen zorgverzekeraars, KNMP en LHV over de gegevens die ten behoeve van de declaratie aan de zorgverzekeraars worden aangeleverd.

Singlesource-geneesmiddelen

Geneesmiddelen waarvan minder dan twee generieke varianten op de markt beschikbaar zijn.

Standaardiseren

Onder standaardiseren verstaat men het corrigeren van prescriptiecijfers voor verschillen in de opbouw tussen artspraktijken. Naast praktijkomvang wordt gecorrigeerd voor leeftijdsopbouw, geslachtsverdeling, urbanisatiegraad en sociaaldemografische factoren. Via een standaardisatie op leeftijd wordt berekend wat de prescriptie van iedere huisarts zou zijn wanneer de leeftijdsopbouw van de praktijkpopulatie overeen zou komen met een standaardleeftijdsopbouw, bijvoorbeeld het landelijk gemiddelde.

Een betere methode zou zijn het terugrekenen vanuit een regiogemiddelde naar de op basis daarvan te verwachten voorschriften bij een voorschrijver.

Stimulans

Het derde deel van het kostenverschil dat bij generieke substitutie door de apotheker mag worden behouden. Het kostenverschil is gedefinieerd als het verschil in kosten van een referentiegeneesmiddel (vrijwel altijd het Nederlandse specialité) en het door de apotheker verstrekte geneesmiddel.

De stimulans is met ingang van september 2003 afgeschaft. De inkomsten uit de stimulansregeling zijn vanaf dat moment voor een apotheker komen te vervallen.

Substitutie (farmacotherapeutische)

Vervanging van het ene middel door een ander middel dat niet dezelfde ATC heeft maar wel dezelfde toepassing. Deze vorm van substitutie vindt in Nederland vrijwel uitsluitend (nog) binnen de ziekenhuizen plaats.

Substitutie (generieke)

Vervanging van het ene middel door het andere middel indien beide middelen equivalent zijn, dat wil zeggen hetzelfde geneesmiddel in dezelfde sterkte en toedieningsvorm. Het gaat hierbij om onderlinge vervanging van specialités, parallelgeïmporteerde geneesmiddelen en generieke geneesmiddelen in hetzelfde WTG-cluster.

Substitutiegraad

De mate waarin de mogelijkheden ten aanzien van de generieke substitutie van geneesmiddelen in de apotheek benut worden, uitgedrukt als percentage van theoretisch haalbare kostenbesparing door substitutie.

Unieke leveringen

Unieke of directe leveringen: Selectieve vorm van distributie van een aantal specifieke geneesmiddelen die slechts door één of enkele apotheken in Nederland worden geleverd.

Vergoedingsprijs

De inkoopprijs van WTG-geneesmiddelen, zoals vermeld in de G-Standaard, verminderd met de claw-back. De vergoedingsprijs is de prijs die de apotheker in rekening mag brengen voor het leveren van het receptgeneesmiddel bij de zorgverzekeraar of de patiënt die het middel gebruikt.

Verwerkingsgraad

Het aantal voorschriften in relatie tot het aantal apothekersassistenten in de apotheek. Maatstaf om te beoordelen hoe het personeelsbestand zich verhoudt tot de werkdruk in de apotheek.
Bij de berekening van de verwerkingsgraad moet men in acht nemen dat er van apotheek tot apotheek grote verschillen kunnen optreden door:

• de diversiteit in het aantal voorschrijvers en de mate van samenwerking;
• automatisering;
• de wijze waarop weekeinddiensten zijn geregeld;
• het aandeel eigen bereidingen

Voorschrift

Receptregel
Hieronder wordt verstaan: de hoeveelheid van een geneesmiddel, voorgeschreven door een arts ten behoeve van een patiënt. Zie ook aflevering. Met de termen voorschrift en aflevering wordt vaak hetzelfde bedoeld; ze worden dan ook door elkaar gebruikt. In dit rijtje hoort ook verstrekking thuis.

WHO

World Health Organisation

Wereld Gezondheids Organisatie van de VN. Voor ons van belang omdat deze organisatie ATC’s en DDD’s vaststelt.

WMG

Wet Marktordening Gezondheidszorg. Via deze wet worden de tarieven in de gezondheidszorg geregeld, zoals de wettelijke verplichte claw-back die apothekers moeten doorberekenen in de prijzen van WMG-geneesmiddelen.

WMG-geneesmiddelen

Geneesmiddelen die onder de Wet Marktordening Gezondheidszorg vallen. Dit zijn geneesmiddelen die uitsluitend in de apotheek en op recept mogen worden verstrekt.

Terug naar veelgestelde vragen