Geneesmiddelengebruik groeit vooral door vergrijzing

Het geneesmiddelengebruik nam in 2014 met 2,9% toe. Vergrijzing en bevolkingsgroei zijn de belangrijkste oorzaken van deze stijging. 65-plussers namen 45% van het aandeel van de omzet van de openbare apotheek voor hun rekening. Op het hoogtepunt van de vergrijzing zal dat 61% bedragen. Uitgedrukt in standaarddagdoseringen (ddd) nam het geneesmiddelengebruik in 2014 met 2,9% toe. Op basis van de bevolkingsgroei en de vergrijzing was een stijging met 2,0% voorzien. Het jaar daarvoor bleef de toename van het geneesmiddelengebruik opvallend genoeg nog flink achter bij de demografische ontwikkeling. Ondanks de sterkere groei, is de toename van het geneesmiddelengebruik in 2014 nog ruim een procentpunt lager dan het gemiddelde van de afgelopen 10 jaar. 

Hoogtepunt vergrijzing

Vergrijzing en bevolkingsgroei bepalen in hoge mate de jaarlijkse stijging in het gebruik van geneesmiddelen, vooral omdat ouderen veel meer geneesmiddelen chronisch gebruiken. Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (cbs) blijkt dat de Nederlandse bevolking in 2014 met 0,4% is toegenomen. Op 1 januari 2015 telde Nederland 16,9 miljoen inwoners. Hiervan zijn 3,0 miljoen personen 65 jaar of ouder. Dat is 17,8% van de totale bevolking. Het aandeel 65-plussers is daarmee in een jaar tijd met 2,5% toegenomen. De invloed van de vergrijzing laat zich gelden in de apotheken omdat openbare apotheken aan de gemiddelde 65-plusser ruim driemaal zo veel geneesmiddelen verstrekken als aan de gemiddelde Nederlander. Bij personen van 75 jaar of ouder loopt dit zelfs op tot ruim 5 keer het niveau van de gemiddelde Nederlander. De komende decennia zullen hierdoor de totale geneesmiddelenuitgaven jaarlijks met een kleine 2% toenemen. Volgens de bevolkingsprognose van het cbs bereikt de vergrijzing rond 2040 zijn hoogtepunt met een aandeel 65-plussers van 26,4%.

Navenant hogere uitgaven

Het hogere geneesmiddelengebruik door ouderen vertaalt zich in navenant hogere uitgaven. In 2014 bedroegen de gemiddelde geneesmiddeluitgaven via de openbare apotheek per persoon 253 euro, terwijl die voor 65-plussers bijna tweeënhalf keer zo hoog zijn als dat gemiddelde, namelijk 604 euro. Daarmee komt het aandeel in de omzet van de openbare apotheek dat bestemd is voor 65-plussers uit op 45%. Bij ongewijzigd gebruik en gelijkblijvende geneesmiddelkosten leidt de demografische ontwikkeling van de bevolking ertoe dat over tien jaar 65-plussers meer dan de helft van de apotheekomzet genereren. Rond 2040 neemt het aandeel van de apotheekomzet dat bestemd is voor deze groep senioren naar verwachting toe tot 61%. Hoewel het aandeel van de 65-plussers in de bevolking volgens prognose van het cbs in dat jaar een maximum bereikt, blijft door de leeftijdssamenstelling van de groep hun aandeel in geneesmiddelenkosten nog enige jaren stijgen tot een maximum rond 2050.

Figuur 1: Aandeel 65-plussers van bevolking en aandeel van apotheekomzet bestemd voor hen (2014-2050).

Vanaf 2025 genereren 65-plussers meer dan helft van apotheekomzet