Bijna 30% geneesmiddelen zonder recept is paracetamol

Nederlandse apotheken verstrekken niet alleen geneesmiddelen op recept, maar verkopen ook geneesmiddelen en andere producten zonder recept van een arts, ook wel handverkoop of OTC genoemd. Apothekers kunnen er, afhankelijk van het apotheekinformatiesysteem (AIS), voor kiezen om transactiegegevens van de handverkoop wel of niet aan de SFK aan te leveren, of om alleen de handverkoopgegevens aan te leveren die op naam van een patiënt worden vastgelegd in het AIS. Ongeveer driekwart van de openbare apotheken levert handverkoopgegevens aan aan de SFK. Een zeer kleine minderheid beperkt zich daarbij tot alleen de handverkoop op naam van de patiënt. Deze op naam vastgelegde handverkoop betrekt de SFK bij de bepaling van de scores van de kwaliteitsindicator, waarvan de uitvraag tot 1 juli van dit jaar weer aan de orde is. Zo is het mogelijk om adequate maagbescherming te realiseren met maagbeschermers die zonder recept verkrijgbaar zijn.

OTC Geneesmiddelen

Nederland kent drie categorieën geneesmiddelen die zonder recept mogen worden verkocht. Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) is verantwoordelijk voor de indeling. Voor de categorieën Uitsluitend Apotheek (UA) en Uitsluitend Apotheek en Drogist (UAD) is duidelijk waar ze mogen worden verkocht. Geneesmiddelen met afleverstatus Algemene Verkoop (AV) zijn volgens het CBG ook geschikt voor verkoop door onder meer supermarkten en benzinestations.

Geneesmiddelen maken helft uit van handverkoop in apotheken

OTC-geneesmiddelen maakten in 2019 bijna de helft uit van alle verkopen zonder recept in de apotheken. Niet geclassificeerde producten – te denken valt aan cosmetica en andere verzorgende producten – deden dat voor bijna 40%. Voedingssupplementen, hulpmiddelen (waaronder verbandmiddelen en incontinentiematerialen), homeopathische middelen en fytotherapeutica zijn de voornaamste andere categorieën. Overigens heeft de SFK geen zicht op OTC-producten die apotheken verkopen, maar die niet in het AIS worden geregistreerd. Pijnstillers uit de geneesmiddelengroep waartoe paracetamol behoort gaan in de apotheek het vaakst zonder recept over the counter: bijna 30%. In ruim 10% van die verkopen gaat het om neusdruppels bij neusverkoudheid met ontzwellende stoffen zoals xylometazoline.

Meest verkochte geneesmiddelen (ATC3-niveau) zonder recept in apotheken en hun aandeel (2019)