Kinderen gebruiken andere geneesmiddelen dan volwassenen. De aard van de aandoeningen waarvoor geneesmiddelen aan kinderen worden voorgeschreven, varieert naar de leeftijd.

Zo blijken aan neonaten en zuigelingen (0 tot 2 jaar) voornamelijk middelen tegen bacteriële infecties en huidproblemen te worden voorgeschreven (tabel 1). Ook hoog staat vitamine K (fytomenadion) dat als profylaxe voor bloedstollingrisico’s wordt voorgeschreven aan alle pasgeborenen. Bij de iets oudere kinderen (2 tot 12 jaar) staan luchtwegantibiotica op de eerste plaats, gevolgd door twee middelen bij benauwdheidklachten (tabel 2). Aan adolescenten (12-18 jaar) is het meest voorgeschreven geneesmiddel de anticonceptiepil (tabel 3). Wanneer die buiten beschouwing wordt gelaten zijn het de middelen bij cariësprofylaxe, tegen benauwdheid en bij ADHD die de hoogste omzet (in voorschriften) hebben. Dit blijkt uit cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen.

Top 10

Onderaan deze rubriek staan drie Top-10-tabellen van de geneesmiddelen die het meest aan kinderen (in verschillende leeftijdscategorieën ingedeeld) zijn verstrekt. De in de Top-10 vermelde geneesmiddelen zijn uitsluitend de middelen die op voorschrift van een arts zijn verstrekt. Een deel van de veel voorgeschreven geneesmiddelen is ook zonder recept bij apotheker en drogist verkrijgbaar. Het betreft hier dus slechts een (beperkt) deel van het daadwerkelijke gebruik. Vaccins uit het rijksvaccinatieprogramma zijn niet vermeld omdat de distributie niet via de openbare apotheek plaatsvindt.

Registratie

De indeling in neonaten en zuigelingen, kinderen en adolescent wordt gehanteerd door de EMEA, de Europese registratie autoriteit, die toeziet op de registratie van geneesmiddelen. Van belang voor de registratie is dat kinderen in verschillende ontwikkelingsstadia verschillend reageren op geneesmiddelen. Om geneesmiddelen officieel bij kinderen te mogen gebruiken, dienen de geneesmiddelen ook voor gebruik bij kinderen te worden geregistreerd. Daartoe moeten fabrikanten bewijzen van veiligheid en effectiviteit bij kinderen aan de registratieautoriteiten overleggen.

Het is niet verplicht om geneesmiddelen bij kinderen te testen, tenzij het om geneesmiddelen gaat die speciaal voor kinderen zijn bestemd. Onderzoek bij kinderen kost veel geld, elke leeftijdsgroep dient apart te worden onderzocht. De farmaceutische industrie ziet er daarom in veel gevallen van af. In de praktijk blijkt dat veel van deze middelen, ondanks dat ze niet voor kinderen zijn geregistreerd, veilig kunnen worden voorgeschreven aan kinderen. Dat is het geval als in de loop der tijd meer en meer bekend wordt over het gebruik bij kinderen. Zoals blijkt uit tabel 2, komt in de top 10 één geneesmiddel voor dat niet geregistreerd is voor gebruik door kinderen uit de hele leeftijdsgroep. Uit nader onderzoek blijkt dat 2,7% van de methylfenidaat (Ritalin®) verstrekkingen (binnen de leeftijdsgroep) aan kinderen jonger dan 6 jaar wordt gedaan.

Maatregelen

Eind september 2004 heeft de Europese Commissie een voorstel gelanceerd om het geneesmiddelonderzoek bij kinderen te stimuleren. Het voorstel is om, net als in Amerika, het patent met een half jaar te verlengen als de fabrikanten speciaal onderzoek doen naar de effectiviteit en veiligheid van een medicijn bij kinderen. Daarnaast wil de Europese Commissie een fonds oprichten om onderzoek bij kinderen mogelijk te maken, en de bestaande informatie over medicijngebruik bij kinderen concentreren in een centrale databank.

Tabel 1: Top-10 neonaten en zuigelingen (0 tot 2 jaar) in 2003

Geneesmiddelen (ATC5)

Aantal voorschriften

Geregistreerd voor gebruik

Toepassing
1 Amoxicilline (+ met enzymeremmer) 147.000 Vanaf 0 jaar Bacteriële (luchtweg)infectie
2 Fytomenadion 85.300 Geen leeftijdsgrens genoemd Profylaxe bloedstollingrisico’s
3 Overige emollientia en protectiva* 64.100 Geen leeftijdsgrens genoemd Huid, zalven/crèmes zonder werkzaam bestanddeel
4 Salbutamol 52.800 Geen leeftijdgrens genoemd of vanaf 2 jaar; afhankelijk van toedieningsvorm Benauwdheidklachten
5 Fusidinezuur 43.900 Geen leeftijdsgrens genoemd Ooginfectie (bacterie)
6 Miconazol* 34.000 Geen leeftijdsgrens genoemd Huid, schimmelaandoening
7 Hydrocortison 33.500 Geen leeftijdsgrens genoemd Huid, eczeem
8 Nystatine 33.300 Vanaf 0 jaar In de mond en keel, spruw
9 Paracetamol* 31.600 Vanaf 3 maanden Pijn en koorts
10 Miconazol 31.200 Vanaf 1 maand In de mond en keel, spruw
* ook zonder recept verkrijgbaar

Tabel 2: Top-10 kinderen (2 tot 12 jaar) in 2003

Geneesmiddelen (ATC5)

Aantal voorschriften

Geregistreerd voor gebruik

Toepassing
1 Amoxicilline (+ met enzymeremmer) 422.000 Vanaf 0 jaar Bacteriële (luchtweg)infectie
2 Salbutamol 196.000 Geen leeftijdgrens genoemd of vanaf 2 jaar; afhankelijk van toedieningsvorm Benauwdheidklachten
3 Fluticason 162.000 Vanaf 1 jaar Benauwdheidklachten
4 Fusidinezuur 135.000 Geen leeftijdsgrens genoemd Ooginfectie (bacterie)
5 Overige emollientia en protectiva* 130.000 Geen leeftijdsgrens genoemd Huid, zalven/crèmes zonder werkzaam bestanddeel
6 Paracetamol* 92.000 Vanaf 3 maanden Pijn en koorts
7 Methylfenidaat 87.000 Vanaf 6 jaar ADHD
8 Lactulose* 84.000 Vanaf 1 maand Obstipatie
9 Hydrocortison 82.000 Geen leeftijdsgrens genoemd Huid, eczeem
10 Xylometazoline* 65.000 Vanaf 2 jaar Neusverkoudheid


Tabel 3: Top-10 adolescenten (12 tot 18 jaar) in 2003

Geneesmiddelen (ATC5)

Aantal voorschriften

Geregistreerd voor gebruik

Toepassing
1 Oestrogeen met levonorgestrel 209.000 Door geslachtsrijpe vrouw Anticonceptiepil
2 Natriumfluoride* 101.000 Vanaf 0 jaar Fluoride mondspoeling
3 Salbutamol 87.000 Geen leeftijdgrens genoemd of vanaf 2 jaar; afhankelijk van toedieningsvorm Benauwdheidklachten
4 Methylfenidaat 80.000 Vanaf 6 jaar ADHD
5 Cyproteron met oestrogeen 65.000 Door geslachtsrijpe vrouw Acne
6 Erytromicyne 64.000 Vanaf 2 jaar Bacteriële (luchtweg)infectie
7 Amoxicilline 56.000 Vanaf 0 jaar Bacteriële (luchtweg)infectie
8 Fluticason (nasaal) 43.000 Vanaf 1 jaar Allergische neusklachten
9 Cetirizine* 40.000 Vanaf 2 jaar Allergische klachten
10 Desloratidine 40.000 Vanaf 12 jaar Allergische klachten
* ook zonder recept verkrijgbaar
Bron: De Stichting Farmaceutische Kengetallen
Dit is een publicatie van de Stichting Farmaceutische Kentgetallen. Overname van tekst, gegevens, tabellen of grafieken is toegestaan mits onder volledige bronvermelding.