Markt in beroering

Gedurende het eerste kwartaal van 2003 zijn de geneesmiddelenuitgaven met 8,5% gestegen ten opzichte van het eerste kwartaal van 2002. Het aantal keren dat de openbare apotheken een geneesmiddel op recept afleverden steeg met 3,3%, zo blijkt uit de meest recente cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK). De SFK heeft inzicht in de omzetgegevens van 1.500 van de ruim 1.650 openbare apotheken in ons land.

Evenals vorig jaar is er sprake van een gematigde uitgavengroei. Nog niet zo lang geleden stegen de geneesmiddelenuitgaven jaarlijks met 11 tot 12%. De lagere uitgavengroei is onder meer toe te schrijven aan het toenemend gebruik van goedkopere generieke en parallelgeïmporteerde geneesmiddelen (figuur 1). Vooral de laatste ontwikkeling is opmerkelijk. De afgelopen periode vertoonde parallelimport juist een neergaande lijn. Het is nog te vroeg om te beoordelen of de opleving van parallelimport in maart 2003 tijdelijk of structureel van aard is.

Rijk rekenen

De beperkte stijging van de geneesmiddelenuitgaven is een kleine meevaller voor ad-interim minister De Geus van Volksgezondheid, die de invoering van zijn nieuwe claw backmaatregel voorlopig belemmerd ziet door een uitspraak van het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBB). De invoering van de maatregel zal nu op zijn vroegst per 1 augustus a.s. kunnen plaatsvinden. Naar aanleiding van deze rechterlijke uitspraak haastten het ministerie van VWS en Zorgverzekeraars Nederland te zeggen dat de ziekenfondspremies nu fors omhoog moeten. De uitspraak van het CBB is inderdaad een tegenvaller voor de minister, maar de vraag is gerechtvaardigd of men zich niet te gemakkelijk rijk rekende over de ruggen van de apothekers.

Gevolgen voor premie

Om budgettaire redenen zag de minister van Volksgezondheid zich genoodzaakt om in te grijpen in de hoogte van de geneesmiddelenprijzen die apothekers in rekening mogen brengen. De invoering van het Elektronisch Voorschrijfsysteem (EVS) bij huisartsen leverde bij lange na niet de gewenste besparingen op. De poliklinische budgettering van ziekenhuizen vond geen doorgang en de zorgverzekeraars meldden medio 2002 (on)verwacht dat men nog niet klaar was voor de door hen zo begeerde regierol. De aanscherping van de claw backmaatregel die minister De Geus per 1 mei jl. had willen doorvoeren had in 2003 tenminste € 280 miljoen moeten besparen. Dit komt neer op een bedrag van € 35 miljoen per maand. 70% van de geneesmiddelenuitgaven heeft betrekking op ziekenfondsverzekerden. Per betalende ziekenfondsverzekerde – alleen personen van 18 jaar en ouder betalen premie – komt dit neer op een bedrag van ongeveer € 3,50 per maand. Nu de maatregel tenminste 3 maanden is uitgesteld, kost dit grofweg een tientje per betalende ziekenfondsverzekerde.

Verschuivingen

De omzet van generieke geneesmiddelen steeg het eerste kwartaal van dit jaar met 29% ten opzichte van dezelfde periode een jaar daarvoor. De stijging is voor tweederde toe te schrijven aan het vervallen van het octrooi op de maagzuurremmer omeprazol. Inmiddels wordt in 82% van de gevallen omeprazol generiek afgeleverd. De omzet aan parallelimport steeg met 15%. Vooral bij diverse astma/COPD-middelen trekt de parallelimport de laatste maanden sterk aan. De omzet van specialitégeneesmiddelen bleef in zijn totaliteit stabiel. Per saldo daalde het marktaandeel van specialités van 66% in januari 2002 tot 60% in maart 2003.

Figuur 1: omzetverhouding voorverpakte receptgeneesmiddelen