Luchtwegklachten

Astma is een chronische ontsteking van de luchtwegen. Mensen met astma kunnen soms moeilijk ademhalen: zij worden kortademig, ademen 'piepend' of moeten hoesten. Dit komt doordat hun luchtwegen snel geprikkeld raken door allerlei stoffen. Veel mensen met astma zijn allergisch. De aanleg voor astma en voor allergieën is erfelijk.

De afkorting van de Engelse term Chronic Obstructive Pulmonary Diseases (COPD) wordt ook in Nederland gebruikt als verzamelnaam van de aandoeningen chronische bronchitis en longemfyseem. Bij COPD is roken de belangrijkste oorzaak. Chronische bronchitis komt bij kinderen niet voor. Wanneer kinderen bronchitis hebben, komt dat meestal door een virusinfectie.

Trends

De geneesmiddelen die bij astma en COPD worden gebruikt, worden voornamelijk via de luchtwegen door de patiënten zelf geïnhaleerd met behulp van dosisaërosolen of poederinhalatoren. Uit tabel 1 blijkt dat van deze geneesmiddelen het combinatiegeneesmiddel salmeterol met fluticason (Seretide^®) veruit de hoogste omzet heeft. De omzet van dit geneesmiddel blijft stijgen (figuur 1). Bij 27% van alle via de luchtweg toegediende geneesmiddelen bij astma en COPD gaat het om dit middel. Opvallend is de vierde plaats van het middel tiotropium (Spiriva^®) dat pas sinds het tweede kwartaal van 2002 in de handel is. De omzet van de andere geneesmiddelen stabiliseert of daalt licht, met uitzondering van het combinatiemiddel formoterol met budesonide (Symbicort^®) dat ook nog steeds in de lift zit. Salbutamol (o.a. Ventolin^®) is het middel waarvan nog altijd de meeste voorschriften worden verstrekt.

Vaker bij senioren

Volgens gegevens van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) hebben in de eerste helft van 2003 één miljoen mensen geneesmiddelen ontvangen ter behandeling van luchtwegklachten. Het aantal mensen dat geneesmidden bij astma en COPD gebruikt ligt waarschijnlijk hoger dan dit SFK-cijfer. Doordat toedieningsvormen van vrijwel al deze geneesmiddelen veel doses bevatten, kunnen mensen die incidenteel klachten hebben, zoals bij inspanningsastma, vrij lang toe met een verpakking. Zij komen dus niet ieder half jaar voor een nieuw recept in de apotheek.

In figuur 2 is per leeftijdsjaar weergeven aan welk percentage van de bevolking deze middelen zijn verstrekt. Naar verhouding gaat het om meer vrouwen dan mannen, met uitzondering van jongeren en senioren. Opvallend is verder dat mensen die geboren zijn aan het eind van beide wereldoorlogen vaker een middel bij astma of COPD gebruiken.

Tabel 1: Top-10 van via luchtweg toegediende geneesmiddelen bij astma en COPD (eerste halfjaar 2003)

* een corticosteroïd werkt ontstekingsremmend; een parasympaticolyticum en een β-sympaticomimeticum werken luchtwegverwijdend

Figuur 1: kosten (vergoedingsprijs) per kwartaal van de belangrijkste middelen bij astma en COPD

Figuur 2: gebruikers van middelen bij astma en COPD naar leeftijd en geslacht (eerste halfjaar 2003)