De verwerkingsgraad in 2003

Slechts 1% van de werkzame apothekersassistenten is een man. De effectieve stijging in aantallen assistenten wordt enigszins teniet gedaan, doordat steeds meer assistenten er de voorkeur aan geven om parttime te werken. De gemiddelde werkweek onder apothekersassistenten daalde van 25,8 uur naar 25,6 uur. Slechts 30% van de apothekersassistenten werkt fulltime (36 uur per week). Door de toename van het geneesmiddelengebruik in het afgelopen jaar viel de werkdruk – gemeten in het aantal voorschriften per fulltime assistent – iets hoger uit in 2003.

Verwerkingsgraad

De verwerkingsgraad, het aantal voorschriften in relatie tot het aantal apothekersassistenten (omgerekend naar fulltime basis), is een goede maatstaf om te beoordelen of het personeelsbestand zich verhoudt tot de werkdruk in de apotheek. Volgens berekeningen van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) is de gemiddelde verwerkingsgraad in 2003 opgelopen tot 14.424 voorschriften per fulltime apothekersassistent. Dit is nog geen half procent hoger dan in 2002. In het jaar 2001 piekte de verwerkingsgraad met 14.454 voorschriften per fulltime assistent (figuur1). Bij de berekening van de verwerkingsgraad wordt uitgegaan van de verstrekte WTG- en Buiten-WTG-geneesmiddelen ongeacht of deze vergoed worden door de zorgverzekeraar. Medische hulpmiddelen zoals stoma- en incontinentiematerialen en pure handverkoopartikelen die ook vrij verkrijgbaar zijn in drogisterij of supermarkt (en in de apotheek niet geregistreerd worden via het apotheekinformatiesysteem), worden niet meegeteld bij de vaststelling van de verwerkingsgraad.

Stad versus platteland

Hoewel de landelijke verwerkingsgraad een goed beeld geeft van de productiviteitsontwikkeling binnen de openbare apotheek, mag men dit cijfer niet klakkeloos als absolute norm hanteren bij de beoordeling van de situatie in de eigen apotheek. Diverse factoren kunnen zorgen voor grote verschillen in het aantal verstrekkingen per assistent. Zo ligt de verwerkingsgraad bij apotheken die in grote steden zijn gevestigd doorgaans lager dan het landelijk gemiddelde (- 4%). Plattelandsapotheken hebben traditioneel juist een hogere verwerkingsgraad (+ 15%) (figuur 2). De belangrijkste verklaring hiervoor is het feit dat apotheken op het platteland te maken hebben met een beperktere groep voorschrijvers. De apothekers zijn daardoor beter in staat om afspraken te maken met de betrokken huisartsen over het te voeren formularium en het vooraf doorgeven van recepten via fax of computer.

Andere lokale factoren die van invloed zijn op de hoogte van de verwerkingsgraad zijn onder meer de wijze waarop avond- en weekenddiensten zijn georganiseerd en de mate waarin er in apotheekbereidingen wordt voorzien.

Ondersteunende apotheekmedewerkers

Uit gegevens van het PMA blijkt dat er het afgelopen jaar 4.904 personen als ondersteunend personeel in dienst van de apotheken waren. Dit zijn 407 personen (+ 9%) meer dan in 2002. Met het aantrekken van apotheekhulpen en andere ondersteunende medewerkers hebben veel apotheken een tekort aan assistenten in de apotheek opgevangen. Uit onderzoek dat de SFK begin 2002 heeft verricht, bleek dat destijds één op de drie apotheken op zoek was naar een apothekersassistent. Volgens de Stichting Bedrijfsfonds Apotheken (SBA) en het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) is de druk op de arbeidsmarkt voor assistenten inmiddels afgenomen. Eind 2003 heeft slechts 14% van de apothekers een vacature openstaan. Daarnaast leidt intensievere dienstverlening zoals bezorging van geneesmiddelen aan huis ertoe dat apotheken meer medewerkers aantrekken voor ondersteunende taken. De meeste ondersteunende medewerkers zijn vrouwen (85%). Van alle ondersteunende medewerkers werkt slechts 17% fulltime. Gemiddeld werken zij een kleine 20 uur per week.

Figuur 1: Ontwikkeling verwerkingsgraad in de openbare apotheek

Figuur 2: Verwerkingsgraad 2003 naar mate verstedelijking