Verschuivingen in de zelfzorg

Bij zelfzorgmiddelen met relatief lage gebruikskosten zijn de verschuivingen in het geneesmiddelengebruik zeer beperkt van aard (bijvoorbeeld paracetamol). Bij zelfzorgmiddelen met relatief hoge gebruikskosten doen zich frequenter verschuivingen voor (bijvoorbeeld laxantia, antihistaminica, calciumtabletten). De prijs van het vervangende alternatief dat nog wel vergoed wordt speelt hierbij nauwelijks een rol. De artsen zijn echter zeer terughoudend met het voorschrijven van middelen met een hoger risico op bijwerkingen.

Om te achterhalen welke gevolgen het afschaffen van de vergoeding voor zelfzorggeneesmiddelen heeft op het gebruik van de betreffende middelen heeft de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) onderzocht in hoeverre chronische gebruikers in 2003/2004 vaker zijn geswitched van geneesmiddel dan in 2002/2003.

Verschuivingen

De belangrijkste verschuivingen zijn als volgt samen te vatten:

• het aantal gebruikers van laxeermiddelen (via openbare apotheek) is in 2004 met 13% gedaald ten opzichte van 2003;
• het wijzigen van de vergoedingsstatus van lactulose leidt tot een verschuiving naar duurdere laxeermiddelen zoals Movicolon^® en Importal^®;
• het wijzigen van de vergoedingsstatus van cetirizine en loratadine heeft geleid tot een grootschalige verschuiving naar levocetirizine en desloratadine (WTG, wel vergoed);
• het gebruik van calciumtabletten (via openbare apotheek) is in 2004 met 12% toegenomen. Het aantal gebruikers steeg met 6%. Dit sluit aan bij de historische trend. De maatregel heeft dus geen grote impact op het gebruik van calciumtabletten. Het wijzigen van de vergoedingsstatus van calciumtabletten (zelfzorg) heeft wel geleid tot een verschuiving naar Calci chew^® en Calci chew D^® (WTG, wel vergoed);
• er hebben zich geen grootschalige verschuivingen voorgedaan van paracetamol zelfzorg naar paracetamol combinatiepreparaten (bijvoorbeeld met codeïne) of van ibuprofen 200/400 mg naar ibuprofen 600mg;
• de overgang in het gebruik van paracetamol naar NSAID’s komt minder vaak voor dan in het voorgaande jaar. De overgang in gebruik van ibuprofen 200/400mg naar andere NSAID’s blijft stabiel.

Bijstelling regelingen

Mede naar aanleiding van de uitkomsten van bovengenoemd onderzoek heeft de minister van VWS besloten om vanaf 1 januari 2005 geneesmiddelgroepen opnieuw te gaan vergoeden. Het gaat om de laxantia, middelen tegen diarree, antihistaminica, de calciumtabletten en de motiliteitsremmende middelen. Deze middelen zullen weer worden vergoed voor gebruikers die langer dan 6 maanden het middel gebruiken. Bij een gemiddelde receptduur van 3 maanden gaat het hier om mensen die meer dan 2 recepten van een geneesmiddel hebben gehad. In totaal wordt € 12 miljoen uitgetrokken voor deze terugplaatsing in het pakket. De Bogin, de bond van de generieke geneesmiddelindustrie in Nederland, heeft aangeboden om de teruggeplaatste geneesmiddelen met 50% korting aan te bieden. De parlementaire behandeling kan een en ander nog wijzigen, maar dat ligt niet in de lijn der verwachtingen.

Het blijft wel de vraag in hoeverre de nieuwe gebruikers van bijvoorbeeld Movicolon^® teruggezet gaan worden op de oorspronkelijk gebruikte goedkopere alternatieven. Misschien kan FTO overleg hier een rol bij spelen.

Figuur 1: uitgaven aan laxeermiddelen via de openbare apotheken