Toename antidepressivagebruik gestopt

In 2005 is het gebruik van antidepressiva niet verder toegenomen, zo blijkt uit cijfers van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK). Het aantal patiënten dat deze middelen gebruikt, is met 1,7% gedaald tot 746.000 personen. Het aantal voorschriften is marginaal gestegen met 0,4% en blijft steken op 5,5 miljoen (figuur 1). Hiermee behoren antidepressiva overigens nog steeds tot de meest voorschreven geneesmiddelen in Nederland. Maar de constante sterke groei in het gebruik van deze middelen is voor het eerst sinds jaren niet meer waarneembaar.

Meer generiek, minder uitgaven

De uitgaven aan antidepressiva zijn gedaald van € 167 miljoen tot € 162 miljoen. Deze omzetdaling hangt samen met de prijsverlagingen ten gevolge van het convenant 2005 en met de verlaging van de wettelijke maximumprijzen. Binnen de groep antidepressiva speelt dit vooral bij die specialités waarvan ook generieke middelen beschikbaar zijn. Zo daalden de kosten per standaarddagdosering (DDD) van het specialité Seroxat®, waarvan sinds juli 2001 merkloze varianten beschikbaar zijn, van € 0,77 naar € 0,66. Hiermee was het specialité in 2005 gemiddeld € 0,04 per DDD duurder dan het merkloze paroxetine. Bij de generieke antidepressiva deden zich in 2005 geen noemenswaardige kostendalingen voor. Bij deze groep waren de prijzen in 2004 al fors verlaagd in lijn met het destijds gesloten convenant. Het aantal verstrekkingen van generieke antidepressiva steeg in 2005 met 13%, terwijl het aantal specialités met 20% afnam, resulterend in de genoemde marginale stijging van 0,4% voor alle antidepressiva samen. De uitgaven aan merkloze antidepressiva namen toe met 15%, terwijl de omzet bij de specialités daalde met 22%, wat een overall afname van 3% tot gevolg had.

Koplopers

Paroxetine behoudt met 1,5 miljoen voorschriften de koppositie binnen de antidepressiva, maar is het afgelopen jaar 122.000 keer minder afgeleverd via de openbare apotheken dan in 2004. Dit geneesmiddel wordt op afstand gevolgd door citalopram (Cipramil®; 684.000 voorschriften) en venlafaxine (Efexor®; 678.000 voorschriften). Het gebruik van de twee laatstgenoemde antidepressiva zit met een voorschriftenstijging van 10% ieder duidelijk in de lift.

SSRI’s en SNRI’s afgeraden voor jongeren

In april 2005 heeft het centrale Europese geneesmiddelenagentschap EMEA/CPMP een waarschuwing uitgegeven voor het gebruik van antidepressiva die behoren tot de Serotonin-Selective Reuptake Inhibitors (SSRI’s) en Serotonin-Norepinephrine Reuptake Inhibitors (SNRI’s) bij kinderen. Het gebruik van deze middelen bij kinderen wordt afgeraden, tenzij er een medische noodzaak bestaat. Uit klinische studies is naar voren gekomen dat het gebruik van antidepressiva uit deze groepen (met uitzondering van atomoxetine) door kinderen en adolescenten leidt tot meer suïcidaal en agressief gedrag. Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) meldt tevens dat het vooralsnog niet aannemelijk is dat tricyclische antidepressiva een voordeel bieden boven SSRI’s wat betreft het risico op suïcidaal gedrag.

Minder antidepressivagebruik door jongeren

In Nederland hebben 7.000 jongeren in de leeftijd van 0 tot en met 18 jaar in de laatste zes maanden van 2005 een antidepressivum via de apotheek gekregen. De overgrote meerderheid van hen is ouder dan 10 jaar (90%). Daarnaast ontvingen nog eens 5.000 personen van 19 of 20 jaar een antidepressivum. Ten opzichte van dezelfde periode in 2004 is het aantal jeugdige antidepressivagebruikers hiermee gedaald met 14%. In totaal is 1,6% van de 746.000 Nederlanders die antidepressiva gebruiken jonger dan 21 jaar. In 2005 leverden de openbare apotheken 75.000 keer een antidepressivum aan personen tot 21 jaar. Dit is ruim 10.000 keer minder dan in het voorgaande jaar. Bijna 11.000 verstrekkingen aan jongeren betroffen tricyclische antidepressiva die bij kinderen vooral bij nachtelijk bedplassen worden gebruikt.

Figuur 1: Gebruik van antidepressiva 1997 - 2005 in miljoenen voorschriften