Ouderen gebruiken minder slaap- en kalmeringsmiddelen

Chronisch gebruik

Benzodiazepines (ATC-codes N05BA, N05CD en N05CF) worden gebruikt als slaap- en kalmeringsmiddelen, waarbij algemeen wordt geadviseerd om die slechts kortdurend te gebruiken. Echter, van alle patiënten die benzodiazepines gebruiken, slikt een kwart meer dan 90 stuks per jaar. Meer dan de helft van deze gebruikers slikt zelfs meer dan 270 stuks per jaar. De Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) heeft onderzocht hoe snel chronisch gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen optreedt bij personen die in 2006 voor het eerst deze middelen zijn gaan gebruiken. Hieruit blijkt dat 9,2% van de starters in het eerste jaar meer dan 90 stuks gebruiken. In driekwart van de gevallen blijft het benzodiazepinegebruik beperkt tot maximaal 30 stuks (1-2 voorschriften) per jaar.

Ontwikkeling

Vriend en vijand zijn het er over eens dat het benzodiazepinegebruik in Nederland moet worden verminderd. Uit cijfers van de SFK blijkt echter dat het aantal verstrekkingen van benzodiazepines in de periode 2001-2006 met 2% is gestegen. Daar staat tegenover dat het aantal standaarddagdoseringen (DDD’s) in die periode met 4% is gedaald. Omdat het aantal DDD’s een betere maat voor de gebruikte hoeveelheid benzodiazepines is dan het aantal verstrekkingen, zou voorzichtig kunnen worden geconcludeerd dat het gebruik van deze middelen aan het afnemen is. Het aantal DDD’s zegt meer over de hoeveelheid gebruikte benzodiazepines dan het aantal afleveringen.

Senioren positieve uitzondering

Een afnamepercentage voor de DDD’s van 4% in 5 jaar lijkt niet veel. De ontwikkelingen van het benzodiazepinegebruik bij ouderen, de groep waarvoor het verminderen van het gebruik het belangrijkst is, lijken op eerste gezicht maar beperkt gunstiger. In de groep 65-plussers neemt het aantal verstrekkingen met 1,4% toe over de afgelopen 5 jaar en is het aantal DDD’s met 5,8% gedaald. Maar omdat in dezelfde periode het aantal 65-plussers in Nederland met ruim 7,2% is toegenomen tot 2,3 miljoen (bron: CBS), kan worden geconcludeerd dat per hoofd van de bevolking dat de leeftijd van 65 jaar heeft bereikt, nu gemiddeld zo’n 13% minder DDD’s aan slaap- en kalmeringsmiddelen wordt geslikt dan 5 jaar geleden.

Wisselend verloop

Figuur 2 toont geïndexeerde cijfers over het gebruik van benzodiazepines in de afgelopen 5 jaren ( 2001 = 100). Daaruit blijkt dat het jaarlijks gebruik van benzodiazepines een wisselend karakter kent. De kosten laten een ander patroon zien. Zowel de totale geneesmiddelenkosten als de kosten per DDD blijven dalen. Bedroegen de kosten aan benzodiazepines in het laatste jaar iets meer dan € 26 miljoen, 5 jaar geleden was dat bedrag nog ruim € 32,5 miljoen. Stegen de kosten per DDD aanvankelijk, daarna wordt de daling van de geneesmiddelenprijzen onder invloed van het convenant ook zichtbaar in dit kengetal. De kosten per DDD bedroegen in 2006 12,3 eurocent, terwijl dat vijf jaar daarvoor 14,7 eurocent was.

NB. Omdat de SFK nog niet over de cijfers van het hele jaar 2006 beschikt, geldt voor alle jaarcijfers in deze rubriek dat de cijfers van 2006 betrekking hebben op het laatste kwartaal van 2005 en de eerste drie kwartalen van 2006. Om een goede vergelijking mogelijk te maken is voor de cijfers van de andere jaren dezelfde procedure gevolgd.

Figuur 1: Ontwikkeling DDD’s per voorschrift benzodiazepines voor 65-plussers

Het aantal DDD’s per voorschrift voor ouderen toont een dalende tendens: in de groep 75+ is deze het sterkst waarneembaar.

Figuur 2: Geïndexeerd verloop benzodiazepines 2001-2006 (2001 = 100)

Terwijl de voorschriften en DDD’s een wisselend verloop kennen, is het prijsniveau van de benzodiazepines sterk gedaald. De tijdelijke maatregel De Geus alsmede het convenant hebben deze kostendaling in gang gezet.