Sterke stijgers en dalers in top 10

In 2008 verstrekten openbare apotheken voor € 4.795 miljoen aan geneesmiddelen die zijn opgenomen in het wettelijk verzekerde geneesmiddelenpakket. Hiervan is 20% toe te schrijven aan de tien geneesmiddelen met de grootste uitgaven. De geneesmiddelenuitgaven bestaan uit de geneesmiddelenkosten verminderd met de clawback en vermeerderd met de vergoeding voor de dienstverlening door de apotheek. Juiste deze twee componenten hebben in 2008 aanzienlijke wijzigingen ondergaan. In de eerste helft van 2008 gold een met een transitietoeslag verhoogde clawback, terwijl de rechter de clawback in de tweede helft van 2008 schorste. Daarnaast werd per juli 2008 een nieuw tariefsysteem van kracht waarbij de hoogte van het apotheektarief gekoppeld werd aan de geleverde prestatie. Ten gevolge daarvan daalde de vergoeding voor de meeste apotheekverstrekkingen, maar nam de vergoeding voor apotheekbereidingen en verstrekkingen tijdens avond, nacht en zondagsdiensten toe.

Top 3 ongewijzigd

Voor het vijfde achtereenvolgende jaar voert cholesterolverlager atorvastatine de top 10 van geneesmiddelen met de hoogte uitgaven aan. Ondanks een lichte omzetafname van 1 procent, hield atorvastatine de eerste plaats stevig in handen. De voorsprong op de nummer 2 - het astma/COPD-combinatiemiddel salmeterol met fluticason - bedraagt evenals vorig jaar ruim € 40 miljoen. De uitgaven aan salmeterol met fluticason namen met 1 procent toe tot € 123 miljoen. De derde plaats bleef in handen van de maagzuurremmer pantoprazol. In tegenstelling tot de nummers één en twee nam de omzet van pantoprazol met 10% wel relatief sterkt toe. Pantoprazol zal in 2009 wegzakken uit de top 3, omdat in mei van dit jaar het patent op pantoprazol verliep. Vanaf dat moment werden generieke varianten aangeboden tegen een prijs die 75% lager lag dan de tot dan toe gangbare prijs.

Grootste uitgaventoename bij reumamiddelen

Adalimumab en etarnecept behoren tot de TNF-alfa blokkerende middelen die onder meer worden ingezet bij ernstige vormen van reuma. Deze middelen nestelden zich in 2008 hoger in de top 10. Etanercept bezet de vierde plaats in de top 10 met een omzet van € 109 miljoen. Adalimumab vinden we een plaats lager terug met een omzet van € 108 miljoen. De uitgaven aan deze geneesmiddelen namen met 30 respectievelijk 36 miljoen euro toe. Hiermee zijn ze tevens de geneesmiddelen met de hoogste uitgavenstijging. Deze stijging gaat echter geheel aan de reguliere apotheek voorbij. Zowel adalimumab en etanercept vinden hun weg naar de patiënt via directe of unieke leveringen. Deze selectieve distributie betekent dat deze geneesmiddelen niet door iedere openbare apotheek kunnen worden geleverd. Bij adalimumab is er slechts één apotheek dit middel exclusief levert. Bij entanercept ligt de situatie anders. Het grootste deel van de verstrekkingen loopt via één exclusieve apotheek, die ook volledig verantwoordelijk is voor de omzetstijging, terwijl de omzet via de reguliere openbare apotheek al jaren € 35 miljoen bedraagt.

Uitgavendaling door preferentiebeleid

Vooral onder invloed van het preferentiebeleid daalden de prijzen veel generieke geneesmiddelen aanzienlijk. Dit had ook zijn weerslag op de top 10 van geneesmiddelen met de hoogste uitgaven. Zo verdween cholesterolverlager simvastatine uit de top 10. De maagzuurremmer omeprazol handhaafde zich nog wel, maar moest genoegen nemen met een omzetdaling van € 35 miljoen. Hier zakte het middel van de vierde naar de zevende plaats.

Tabel 1: Top 10 geneesmiddelenuitgaven 2008

De TNA-alfaremmers adalimumab en etanercept zijn de meest opvallende stijgers in de top 10 geneesmiddelenuitgaven. De uitgavenstijging van deze geneesmiddelen gaat in zijn geheel aan de reguliere apotheek voorbij.