Grote verschuivingen in generiek

In 2009 is 169 miljoen keer een receptgeneesmiddel afgeleverd dat is opgenomen in het basispakket. Dit komt neer op een toename van 8,6% ten opzichte van een jaar eerder. De toename van het aantal verstrekkingen wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door het frequenter declareren van uitgiften in weekdoseersystemen sinds de invoering van het tariefsysteem per 1 juli 2008.
Evenals in voorgaande jaren leveren de Nederlandse apothekers steeds vaker een generiek geneesmiddel af. In 2009 waren 97 miljoen verstrekkingen van generieke oorsprong, een stijging van 10,3%. Het aandeel generieke geneesmiddelen kwam daarmee in 2009 op 57,1%, terwijl dit aandeel in 2008 nog 56,3% was.

Trend

De toename van het generieke marktaandeel past in een trend die al jaren geleden is ingezet. In de afgelopen tien jaar nam het aandeel generiek jaarlijks met gemiddeld 3,7% toe. De toename van het aandeel generieke verstrekkingen sluit aan bij de inspanningsverplichting die apothekers in de afgelopen convenanten met de overheid zijn aangegaan om het gebruik van (goedkopere) generieke geneesmiddelen te bevorderen. Daarnaast is ook het preferentiebeleid merkbaar van invloed op het aandeel generiek. De wetgever biedt de zorgverzekeraars namelijk ruimte om via een preferentiebeleid de aanspraak van verzekerden te beperken tot door hen aangewezen geneesmiddelen.
Slechts als er voor de patiënt sprake is van medische noodzaak bestaat er recht op vergoeding van geneesmiddelen die niet in het preferentiebeleid zijn opgenomen. De voorschrijver moet dit dan op het recept vermelden. Meestal beperken zorgverzekeraars de aanspraak tot generieke geneesmiddelen, maar het komt ook voor dat de aanspraak juist tot een specialité wordt beperkt, omdat de verzekeraar daarmee het meeste financiële voordeel heeft.

Verschuivingen

De aanwijzingen binnen het preferentiebeleid van zorgverzekeraars, die per verzekeraar verschillende ingangsdata en geldigheidstermijnen kennen, hebben tot aanzienlijke verschuivingen in de marktaandelen van de verschillende generieke leveranciers geleid. Zo lag het aandeel van het totale aantal generieke verstrekkingen van marktleider Teva Pharmachemie eind 2009 bijna 15% lager dan begin 2007. Ook de op één na grootste leverancier, Sandoz, zag zijn marktaandeel met bijna 20% afnemen. Van de gevestigde leveranciers verdubbelde Apothecon het aandeel in het totale aantal generieke verstrekkingen ruim. Ratiopharm maakte de grootste verschuiving mee. Vanaf juli 2008 zag deze leverancier zijn marktaandeel sterk toenemen als gevolg van de verkregen aanwijzingen in het preferentiebeleid. Vanaf 2009 verliepen de meeste aanwijzingen en daalde het marktaandeel tot het laagste punt in drie jaar. Daarnaast vielen relatief nieuwe toetreders zoals Accord Healthcare, Focus Farma en Pharmacin op. Zij verkregen hun marktaandeel door zich met een relatief smal assortiment juist op het preferentiebeleid te richten.

Prijsdalingen

Vooral vanwege de door het preferentiebeleid afgedwongen prijsverlagingen, lag het prijspeil van generieke geneesmiddelen in december 2009 ruim 22% lager dan in december 2008. In vergelijking met december 2007 lagen de prijzen zelfs 60% lager. Daarnaast werd de vergoeding van de veelal generiek afgeleverde slaap– en kalmeringsmiddelen ten laste van de basisverzekering per 1 januari 2009 beperkt. Hierdoor daalden de kosten (apotheekinkoopprijzen) van de generieke geneesmiddelen die voor vergoeding uit de basisverzekeringen in aanmerking komen van € 612 miljoen in 2008 tot € 459 miljoen in 2009, een daling van 25%.

figuur 1: Halfjaarlijkse aandelen generieke verstrekkingen per leverancier, 2007 tot en met 2009

Marktleiders verliezen aandeel, kleine spelers die zich juist richten op het preferentiebeleid winnen terrein.