NSAID's aan kop in poliklinische apotheek

De SFK onderzocht het verstrekkingenpatroon van geneesmiddelen in poliklinische apotheken over de eerste negen maanden van 2011. De SFK hanteert als definitie voor poliklinische apotheken ’apotheken in of op het terrein van een ziekenhuis waarvan meer dan de helft van de voorschriften van specialisten afkomstig is’. Deze laatste toevoeging dient ter onderscheid van dienstapotheken die ook niet zelden in of in de buurt van een ziekenhuis zijn gevestigd. Sommige poliklinische apotheken fungeren teven als dienstapotheek. Om te voorkomen dat de verstrekkingen van de dienstapotheek het beeld van de poliklinische verstrekkingen verstoren, zijn voor dit onderzoek de verstrekkingen waarbij een ANZ–toeslag in rekening is gebracht buiten beschouwing gelaten, evenals de verstrekkingen die op zaterdagen zijn gedaan. Het onderzoek beperkt zich tot de receptplichtige geneesmiddelen die in het basispakket zijn opgenomen.
Het gemiddeld aantal poliklinische verstrekkingen per apotheek bedroeg in de eerste 9 maanden van dit jaar zo’n 4400 per maand.

Ibuprofen het vaakst verstrekt

Ibuprofen, een pijnstiller en ontstekingsremmer van het NSAID–type, voert de lijst aan van de meest verstrekte geneesmiddelen in poliklinische apotheken. Een dergelijke verstrekking vindt gemiddeld 123 keer per maand per apotheek plaats. Ook plaats twee is voor een NSAID, namelijk diclofenac. NSAID’s hebben een maagwandbeschadigende bijwerking, waardoor in vele gevallen maagwandprotectie door een protonpompremmer op zijn plaats is. Het feit dat protonpompremmers plaats drie en vier in de ranglijst innemen, lijkt de conclusie te rechtvaardigen dat de poliklinische apotheken beschermende maatregelen bij de verstrekking van NSAID’s serieuze aandacht geven. Wat daarbij opvalt, is dat poliklinische apotheken pantoprazol en omeprazol in vrijwel gelijke mate verstrekken, terwijl de overige apotheken in Nederland bijna twee en half keer zo vaak omeprazol verstrekken als pantoprazol (weekleveringen buiten beschouwing gelaten).
Op plaats vijf komen de laxeermiddelen op basis van combinaties met macrogol. Veelal worden deze middelen ingezet om door de patiënt thuis te worden gebruikt ter lediging van het darmstelsel als voorbereiding op een darmonderzoek. Prednisolon, een corticosteroïde dat ontstekingsremmend werkt en bij verschillende soorten aandoeningen wordt toegepast, staat op plaats zes.

Capecitabine heeft hoogste kosten

Het geneesmiddel dat via de poliklinische apotheken de hoogste kosten met zich meebrengt is het orale oncolyticum capecitabine (Xeloda), gevolgd door het HIV–combinatiemiddel van emtricitabine, tenofovir en efavirenz (Atripla). De middelen die bovenin de lijst van geneesmiddelen met hoge kosten voorkomen, zijn veelal dure geneesmiddelen. Onder dure geneesmiddelen verstaat de SFK die middelen die een prijs van meer dan € 500 per voorschrift kennen. Binnen de top tien bedragen voor slechts vier geneesmiddelen de gemiddelde kosten per verstrekking minder dan € 1000. Capecitabine, dat zoals vermeld de lijst aanvoert, kent daarvan de laagste kosten per verstrekking (€ 220). De hoogste kosten per verstrekking zijn met € 5500 voor het immunosupressivum lenalidomide (Revlimid).
In de top tien over de eerste negen maanden van dit jaar komen ook twee TNF–alfaremmers voor, etanercept (Enbrel) en adalimumab (Humira). Van deze geneesmiddelen heeft ruim een kwart, respectievelijk ruim een derde van de jaaromzet tot dusver in de maand september plaatsgevonden. Hieruit zou voorzichtig kunnen worden geconcludeerd dat ziekenhuizen in de tweede helft van dit jaar al voorsorteren op de situatie van na dit jaar. Vanaf 2012 valt deze groep middelen onder het budget van het ziekenhuis.

tabel 1: Top-10 gemiddeld aantal verstrekkingen per maand in poliklinische apotheken in 2011

tabel 2: Top-10 geneesmiddelen met de hoogste kosten in poliklinische apotheken in 2011