Bezuiniging op maagmiddelen niet gehaald

Minister Schippers hoopte met een beperking van de vergoeding van maagzuurremmers per januari van dit jaar een besparing van € 75 miljoen euro te realiseren. De maatregel komt erop neer dat maagzuurremmers nog uitsluitend voor vergoeding in aanmerking komen als ze worden gebruikt door mensen die daar langdurig op zijn aangewezen. Bovendien komen de kosten van eerste verstrekkingen van maagmiddelen altijd voor rekening van de verzekerden, zelfs als de voorschrijver verwacht dat de patiënt het middel langdurig moet gebruiken. De maatregel is opmerkelijk omdat behandelingen die conform de richtlijnen plaatsvinden door de gekozen vergoedingsvoorwaarde van vergoeding worden uitgesloten. Toepassing van maagzuurremmers is volgens richtlijnen in veel gevallen noodzakelijk in combinatie met geneesmiddelen die een schadelijke werking op de maagwand hebben, zoals pijnstillers van het NSAID-type, en de bloedstollingremmer acetylsalicylzuur. Dit geldt vooral voor ouderen. Bij de vergoedingsvoorwaarden voor veel andere geneesmiddelen is behandeling volgens richtlijnen juist het uitgangspunt voor vergoeding. Verschillende beroepsorganisaties waaronder de KNMP, KNMG en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen, tekenden protest aan tegen deze maatregel. Zij zijn van mening dat het niet vergoeden van deze middelen grote medische risico’s met zich meebrengt. Desondanks is de maatregel per 1 januari 2012 ingegaan.

Lagere uitgaven

De uitgaven aan maagzuurremmers die in 2012 ten laste van het basispakket komen, zullen € 111 miljoen bedragen. Dit is een prognose op basis van de declaraties die apothekers over de eerste 11 maanden van dit jaar bij verzekeraars hebben ingediend. Hierin zijn ook de bedragen inbegrepen die een aantal verzekeraars uit coulance vergoeden. Het gaat daarbij om de (eerste) voorschriften van maagmiddelen die volgens de richtlijnen noodzakelijk zijn, maar die op grond van de voorwaarden van de overheid niet voor vergoeding uit de basisverzekering in aanmerking zouden komen.

In 2011 bedroegen de uitgaven nog € 167 miljoen. Daarmee vallen de uitgaven ten laste van het basispakket dit jaar € 56 miljoen lager uit. Dit lagere uitgavenniveau is echter niet uitsluitend het gevolg van de vergoedingsbeperking. Apotheken brengen in 2012 naar verwachting slechts € 20 miljoen rechtstreeks bij patiënten in rekening. Lagere prijzen van maagmiddelen door patentverloop en lagere vergoedingen voor de dienstverlening van apotheken dragen ook sterk bij aan de uitgavendaling. Het is niet duidelijk in hoeverre de overheid deze indirecte besparingsopbrengsten in de oorspronkelijke doelstelling van € 75 miljoen heeft meegenomen.

Zelf betalen

De uitgaven zijn ook lager omdat patiënten maagzuurremmers in de apotheek laten liggen als ze deze zelf moeten betalen. Dat dit gebeurt, blijkt uit een sterke daling van het totaal aantal eerste uitgiftes in 2012. Dat aantal zal ongeveer 25% lager liggen dan dat in 2011 toen er nog  een toename was van ruim 8%. Onder degenen die het maagmiddel niet afnemen zijn ook patiënten die een relatief hoog risico op een maagbloeding lopen. Eerder dit jaar toonde de SFK al aan dat het aantal risicopatiënten van 70 jaar en ouder dat desondanks geen maagmiddel gebruikt, op jaarbasis met ongeveer 8.000 personen zal toenemen. De vrees van beroepsorganisaties dat mensen om financiële redenen het maagmiddel niet zouden nemen, blijkt dus gegrond. Verslechtering van de maagbescherming leidt tot onnodige ziekenhuisopnames, waarvan de kosten van de besparingsopbrengsten afgetrokken zouden moeten worden. Deze meerkosten zijn vooralsnog onbekend.

figuur 1: Ondanks minder uitgaven in 2012 wordt de bezuinigingsdoelstelling niet bereikt 

Uitgaven per maand aan maagzuurremmers in miljoenen euro’s, voor 2012 uitgesplitst naar betaler.