Verpleeghuismedicatie

Publicaties van de SFK zijn doorgaans gebaseerd op geneesmiddelverstrekkingen in openbare apotheken aan mensen voor wie de geneesmiddelen door de zorgverzekeraar worden betaald of, als het niet-vergoede geneesmiddelen betreft, door de gebruiker zelf. Een deel van deze apotheken verstrekt ook geneesmiddelen aan bewoners in AWBZ-instellingen, zoals verpleeghuizen. AWBZ-instellingen zijn in grote lijnen zelf verantwoordelijk voor de kosten van de geneesmiddelen van hun bewoners. Ze maken afspraken met de apotheek over de kosten van de dienstverlening en over die van de geneesmiddelen. Hiervoor gelden en golden ook voor 1 januari van dit jaar geen vaste prijzen en tarieven. Verzorgingshuizen behoren niet tot deze categorie instellingen, want in deze huizen wonen de bewoners formeel zelfstandig. Voor deze bewoners declareert de apotheker de geneesmiddelkosten dan ook bij de zorgverzekeraar. 

Geen totaalbeeld

Als de apotheek geneesmiddelen verstrekt op naam van de bewoners van de AWBZ-instelling en daarvoor hetzelfde AIS gebruikt als voor verstrekkingen aan de ‘gewone’ populatie van de apotheek, dan ontvangt de SFK ook de gegevens over de leveringen aan de instellingbewoners. Deze gegevens bevatten geen informatie over de identiteit van de instelling en evenmin over de financiële afspraken tussen de apotheek en de instelling. Evenmin is bekend hoe groot het aandeel is van de populatie die in instellingen verblijft waarvan de SFK geneesmiddelaflevergegevens ontvangt. Wel weet de SFK dat deze gegevens ook verstrekkingen aan personen omvatten die, gedurende kortere of langere tijd, tijdelijk waren opgenomen in een instelling. Hoewel deze gegevens niet kunnen worden gerelateerd aan het aantal verblijfsdagen, is het wel mogelijk om op basis daarvan een uitspraak te doen over de verhoudingen van het aantal gebruikers van de geneesmiddelen. 

Paracetamol

Van alle mensen die in 2011 in een AWBZ-instelling verbleven en van wie de SFK over verstrekkinggegevens beschikt, ontving 27,1% één keer of meer een voorschrift voor paracetamol. Paracetamol is daarmee binnen de beschreven populatie het middel dat het grootste aantal gebruikers kent. Deze effectieve pijnstiller komt in de gebruikelijke overzichten van de SFK nog zelden voor, omdat het uitgesloten is van vergoeding door zorgverzekeraars en daarom veelal zonder recept wordt gekocht, ook bij drogisten. In AWBZ-instellingen speelt het Geneesmiddelen Vergoedings Systeem (GVS) geen rol, omdat de instelling verantwoordelijk is voor het geneesmiddelengebruik van de bewoners en de kosten daarvan. Er is daarom voor dit middel op dit punt geen onderscheid met receptplichtige geneesmiddelen. 

Top 10

Op de tweede plaats in de lijst van de door het grootste aantal verpleeghuisbewoners gebruikte geneesmiddelen staat maagzuurremmer omeprazol. De top 10 van deze ranglijst vertoont, niet geheel onverwacht, veel overeenkomsten met de top 10 van 65-plussers van de algemene populatie van de openbare apotheken,.Naast de genoemde koppositie van paracetamol is het ontbreken van carbasalaatcalcium in de top 10 van de instellingen het vermelden waard. Daar komt dit middel pas op plaats 65, terwijl dit middel in de vergelijkbare top 10 van de 65-plussers op plaats vijf staat. Omdat het niet waarschijnlijk is dat naar verhouding minder instellingbewoners trombocytenaggregatieremmers gebruiken, ligt het meer voor de hand dat binnen instellingen het middel acetylsalicylzuur de voorkeur geniet. Beide middelen zijn chemisch verwant en zijn even effectief met betrekking tot het voorkomen van bloedplaatjesklontering. In de 65-plus lijst gaat acetylsalicylzuur op plaats 4 net aan carbasalaatcalcium vooraf.

figuur 1: Top 10 geneesmiddelen die door het grootste aantal mensen in ABWZ-instellingen (SFK steekproef) zijn gebruikt in 2011

Paracetamol gaat aan kop in AWBZ-instellingen (aantal gebruikers).