Op basis van de door de Nordic Council gedefinieerde Anatomical Therapeutical en Chemical-code (ATC) kan het geneesmiddelengebruik worden onderverdeeld naar anatomie.

Geneesmiddelen voor het centraal zenuwstelsel, hart en vaatstelsel, maagdarmstelsel en ademhalingsstelsel worden het meest verstrekt via de openbare apotheek (figuur 1). Met deze vier geneesmiddelengroepen is in totaal ƒ 2.981 miljoen aan kosten gemoeid, ofwel zo'n tweederde deel van de totale geneesmiddelenuitgaven in Nederland (figuur 2).

Centraal zenuwstelsel

Eèn op de vijf geneesmiddelen, die door de openbare apotheek wordt verstrekt, heeft betrekking heeft op het centraal zenuwstelsel. Het gaat hierbij om onder andere pijnstillers, slaapmiddelen en antidepressiva. In totaal werden er in 1998 23 miljoen recepten voor dit soort geneesmiddelen verwerkt via de openbare apotheken. Dit komt neer op ƒ 541 miljoen aan kosten, waarvan ƒ 195 miljoen voor antidepressiva, ƒ 132 miljoen voor pijnstillers, ƒ 119 miljoen voor slaapmiddelen en ƒ 95 miljoen voor overige geneesmiddelen.

Het belangrijkste geneesmiddel binnen de groep middelen voor het centraal zenuwstelsel is de pijnstiller paracetamol. In 1998 werden er in de openbare apotheek 3,1 miljoen paracetamol-voorschriften verwerkt.

Hart en vaatstelsel

Ook geneesmiddelen die betrekking hebben op het hartvaatstelsel zijn veel voorgeschreven middelen. 15,8 % van alle voorschriften in de openbare apotheek heeft betrekking op middelen voor het hartvaatstelsel. Per apotheek komt dit neer op 10.900 voorschriften per jaar. Voornamelijk ouderen gebruiken hart- en vaatmiddelen. 62 % van de voorschriften voor het hart en vaatstelsel in 1998 werd afgeleverd aan personen van 65 jaar of ouder. De vergrijzing van de bevolking is dus sterk van invloed op het gebruik van deze categorie geneesmiddelen. De totale kosten die gemoeid zijn met geneesmiddelen voor hart- en vaatstelsel bedroegen in 1998 ƒ 1.035 miljoen.

Maagdarmstelsel

De openbare apotheken verstrekten in 1998 ruim 12 miljoen keer een geneesmiddel voor het maagdarmstelsel. De totale kosten voor deze categorie geneesmiddelen bedroeg ƒ 896 miljoen. Ruim èènderde deel (ƒ 320 miljoen) hiervan is toe te schrijven aan het geneesmiddel Losec. Deze maagzuurremmer werd in 1998 1,5 miljoen keer verstrekt via de openbare apotheek en staat op de eerste plaats in de lijst van geneesmiddelen waarmee de meeste kosten zijn gemoeid.

Ademhalingsstelsel

De categorie geneesmiddelen voor het ademhalingsstelsel bevat geneesmiddelen bij astma, chronische longziekten e.d. 9,7 % van de verstrekte geneesmiddelen via de openbare apotheek valt binnen deze categorie. Aan kosten is hiermee ƒ 509 miljoen gemoeid. De belangrijkste middelen binnen deze categorie zijn Glucocorticoiden (ƒ 181 miljoen) en bronchus verwijdende middelen (ƒ 139 miljoen).

Figuur 1: geneesmiddelenverstrekkingen naar geneesmiddelengroep

Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen

Figuur 2: geneesmiddelenkosten naar geneesmiddelengroep